Grotten in Valkenburg 1 augustus 2019

De Fluweelengrot is een van de gangenstelsels onder het Limburgse stadje Valkenburg. Vanaf ongeveer 1050 gebruikte men dit gangenstelsel voor de mergelwinning, voornamelijk voor de bouw van het kasteel van Valkenburg. Tegenwoordig vormt het gangenstelsel samen met de Valkenburgse kasteelruine een historisch museum.

De grot dankt zijn naam aan Andreas Flouin. In de 17e eeuw was de grot zijn eigendom. Een andere lezing is dat de grot is vernoemd naar het Fluwientje, de steenmarter met een fluweelzachte vacht.

De ondergrondse groeve is ontstaan door mergelwinning voor de bouw van Kasteel Valkenburg en ligt deels onder de kasteelruïne. Na de afronding van het kasteel werd de mergel gebruikt voor de bouw van huizen, kerken en andere gebouwen.

 de gids met licht.

Door de winning van mergel is een uitgebreid labyrint van gangen en tunnels ontstaan. De lengte van de Fluwelengrot bedraagt ruim 5 kilometer, waarbij het complete gangenstelsel van alle grotten in Valkenburg meer dan 200 kilometer bedraagt. Het merendeel van het gangenstelsel is tussen de veertiende en zestiende eeuw uitgehouwen vanuit de Dwingel en Neerhem, latere uitbreidingen verbonden het stelsel met de Daalhemerweg. Vanuit de Gemeentegrot was middels een gang direct aansluiting op de Fluwelengrot, deze is echter eind negentiende eeuw ingestort. De hoogte van de gangen varieert van circa 1,85 meter op de laagste punten tot ruim vijf meter in de grootste gangen. Opvallend is de schijnbaar willekeurige structuur van het gangenstelsel. Waar mergelgroeves doorgaans rastergewijs werden aangelegd heeft de Fluwelengrot een meer organische layout.

Gemeentegrot

Een bouwwerk in Valkenburg aan de Geul, Nederland

De Gemeentegrot in de Nederlands Limburgse stad Valkenburg is een kalksteengroeve, waar tot in de jaren 50 van de twintigste eeuw mergel werd gewonnen.

  
De mergel is ontstaan in de tijd dat Zuid-Limburg nog een zee was. Dat verklaart ook de grote hoeveelheid schelpen die nog in het mergel zitten. De Romeinen waren al bezig met het delven van de mergel in onder andere de Gemeentegrot. In de grotten zijn op tal van plaatsen kunstwerken aangebracht in de vorm van tekeningen of beelden.

Tijdens koude winters waren de gangen van de grot zeer geliefd om te overwinteren. In de gangen hangt een constante temperatuur van twaalf graden. De bevolking van Valkenburg maakte 's winters graag gebruik van die warmte.

In de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog, in september 1944, diende de grot, evenals de Fluweelengrot, als schuilplaats voor de inwoners van Valkenburg.

In 1979 werd een atoomschuilkelder ingericht in de Gemeentegrot. Deze bunker is gebouwd in het midden van de grot, ongeveer 1 km vanuit de ingang. Om bij de bunker te komen dienen twee luchtsluizen te worden gepasseerd. De schuilkelder biedt plaats aan maximaal 15.000 mensen en kan volledig op zichzelf functioneren. Het einde van de Koude Oorlog betekende tevens het einde van het onderhoud van de schuilkelder. De kelder is anno 2014 nog volledig intact en kan bezocht worden tijdens een oorlogsrondleiding. Daarbij wordt de Gemeentegrot getoond als 'schuilplaats door de eeuwen heen'. Naast de atoomschuilkelder zijn er ook een schuilgelegenheid uit de Tweede Wereldoorlog en een schuilkapel uit de tijd van de Franse Revolutie die bekeken kunnen worden.